Tja, zo kan
het ook: na het zalige “Liefhebben” van Laura van Dolron toont “Het jaar van de
kreeft” hoe wanhopig, uitputtend en uiteindelijk uitzichtloos liefde ook kan
zijn. Het is niet fraai om te zien en je keert als toeschouwer dan ook een
beetje als een geslagen hond naar huis terug.
Niet de
eerste keer overigens dat me dat bij Luk Perceval overkomt. Alleen gebeurde dat
in de tijd van de vroege Blauwe Maandag Compagnie op een veel pittiger,
opwindender manier. Nooit vergeet ik de verpletterende indruk die “De meeuw” op
mij maakte in 1989 in de Brusselse Beursschouwburg, met een toen nog piepjonge
Els Dottermans in de hoofdrol. Vier uur toptheater was dat, waar je ademloos
naar zat te kijken.
Vergelijken
komt altijd neer op onrecht doen, maar toch, hoe groot is de afstand tussen de beide
voorstellingen. “Het jaar van de kreeft” duurt maar half zo lang als “De
meeuw”, maar wat een lange zit was het! Tergend traag sleept het stuk zich
voort in steeds dezelfde cirkels en steeds dezelfde toonaarden. Was er de
stuwende pianomuziek niet geweest van Jeroen van Veen, live gespeeld, het zou
een ware kwelling geweest zijn.
Let wel, dit
is mijn zeer persoonlijke ervaring. Heel wat toeschouwers applaudisseerden
rechtstaand na afloop; enkele stoelen verder dan de mijne genoot dan weer een
toeschouwer van de onschuld der slapenden. Het maakt uit in welke fase van je
leven jij je zelf bevindt, of een toneelvoorstelling in je ziel snijdt of niet.
Bij mij sprong de vonk gisteren alvast niet (meer) over. Mijn levensgevoel is
intussen een hoop blijer en optimistischer geworden.
Toch durf ik mij
ook kritisch uit te laten over de uitvoering zelf. Over de spelers – Maria
Kraakman en Gijs Scholten van Aschat – geen kwaad woord. Zij deden hun
uiterste best om de personages uit het boek van Hugo Claus levensecht uit te
beelden. Maar de passie en opwinding vertaalden zich te weinig in de regie van
de voorstelling. Daarom neem ik ook met opzet het woord ‘repertoiretoneel’ in
de mond. Het oogt allemaal prachtig: de hemel behangen met wel vijftig
opblaasbare prikkelpoppen, een vondst van scenografe Katrin Brack; het
aandoenlijke kinderfietsje waarop de man rondjes begint te rijden, een
welsprekend beeld om zijn zielstoestand te illustreren. En toch komt het bij mij
allemaal belegen over.
Er wordt
tegenwoordig, vooral door een nieuwe, jongere generatie theatermakers, zoveel
opwindender toneel gemaakt dan dit! Maar ik erken: een bepaald deel van het
publiek voelt zich met het soort ‘brave’ repertoiretoneel als “Het jaar van de
kreeft” gul bediend en toont zich er dankbaar voor.
Etienne
Eertmans
29 mei 2016
Geen opmerkingen:
Een reactie posten